Unplugged
Program Przeciwdziałania Przyjmowaniu Substancji Uzależniających przez Uczniów „Unplugged” opracowany został w ramach międzynarodowego programu EU-Drug Abuse Prevention (EU DAP) finansowanego przez Komisję Europejską. Skuteczność programu w odniesieniu do rozwiązania problemu używania substancji psychoaktywnych została potwierdzona w badaniach ewaluacyjnych przeprowadzonych w latach 2004-2006.
Do kogo adresowany jest program?
Program Unplugged jest szkolnym programem profilaktyki uniwersalnej, adresowanym do młodzieży w wieku 12-14 lat. Program jest realizowany w klasach szkolnych, w formie 12 jednogodzinnych zajęć lekcyjnych oraz 3 spotkań dla rodziców uczniów uczestniczących w programie.
Podstawy teoretyczne programu
-
pierwszy w Europie szkolny program profilaktyczny oparty na strategii Wszechstronnego Wpływu Społecznego (CSI), której komponenty obejmują edukację normatywną, wzmacnianie umiejętności indywidualnych i społecznych uczniów oraz dostrczenie wiedzy na temat ryzyka i konsekwencji używania substancji psychoaktywnych
-
skuteczność strategii w odniesieniu do rozwiązania problemu używania substancji psychoaktywnych została potwierdzona w literaturze naukowej i sprawdzona w praktyce
-
odwołuje się do wiedzy o predyktorach używania substancji psychoaktywnych w okresie dojrzewania i sposobach ich modyfikowania
-
uwzględnia wiedzę o czynnikach chroniących młodzież przed okazjonalnym i problemowym używaniem środków psychoaktywnych
-
odwołuje się do wiedzy z psychologii rozwojowej
Tematyka zajęć dla młodzieży
-
konformizm, przejawy nacisku grupowego i sposoby radzenia sobie z nim,
-
wiedza o czynnikach ryzyka i czynnikach chroniących przed piciem alkoholu, zróżnicowaniu podatności na alkohol w zależności od płci,
-
przekonania normatywne na temat rozpowszechnienia zjawiska używania substancji psychoaktywnych wśród młodych ludzi,
-
wiedza o przyczynach i następstwach palenia papierosów,
-
umiejętność komunikowania, umiejętność asertywnej obrony swoich racji oraz inne umiejętności interpersonalne i intrapersonalne, których niedostateczne opanowanie może skłaniać do używania substancji psychoaktywnych w sytuacjach towarzyskich,
-
wiedza o narkotykach.
Metody realizacji zajęć dla młodzieży
-
prezentacje,
-
praca w grupach,
-
zarządzanie kontraktem,
-
zadanie domowe,
-
scenka sytuacyjna,
-
dyskusja plenarna,
-
gra,
-
informacje zwrotne.
Tematyka zajęć dla rodziców
-
informacje na temat kwestii psychologicznych i społecznych związanych z dojrzewaniem
-
informacje na temat narkotyków, używanie substancji psychoaktywnych jako element eksperymentalnych zachowań ryzykownych młodzieży
-
wpływ i rola rodziny w okresie dojrzewania
-
rozwój autonomii i tożsamości u nastolatków
-
konflikt pokoleń i konieczny rozwój rodziny
-
asertywność rodziców, wyznaczanie w rodzinie jasnych granic w zakresie używania substancji psychoaktywnych.
Ewaluacja programu
Skuteczność programu sprawdzano w badaniach eksperymentalnych z losowym doborem do grupy eksperymentalnej i kontrolnej zgodnie z kryteriami RCT (Randomized Control Trial). Przeprowadzono ewaluację formatywną, procesu oraz ewaluację wyników z badaniem efektów odroczonych programu.[1]
Wyniki badań potwierdziły, że :
-
program jest skuteczny w ograniczaniu używania alkoholu, papierosów i narkotyków, a rezultaty utrzymują się ponad rok po programie
-
udział w programie zmniejsza ryzyko codziennego palenia papierosów i epizodów upijania się
-
program wzmacnia umiejętności odmawiania
-
program ogranicza pozytywne oczekiwania i postawy odnośnie alkoholu, tytoniu, marihuany i narkotyków
-
program jest bardziej skuteczny w zapobieganiu używania niż wpływu na zaprzestanie używania
-
występują różnice efektywności programu ze względu na płeć – program jest bardziej skuteczny w grupie chłopców niż dziewcząt.
Więcej informacji na temat programu mozna znaleźć na stronie European Drug Addiction Prevention Trial pod adresem
[1] Faggiano F., Galanti M. R., Bohrn K., Burkhart G., Vigna-Taglianti F., Cuomo L., Fabiani L., Panella M., Perez T., Siliquini R., van der Kreeft P., Vassara M., Wiborg G. and the EU-Dap Study Group The effectiveness of a school-based substance abuse prevention program: EU-Dap cluster randomised controlled trial, Preventive Medicine, Volume 47, Issue 5, November 200.